Atık Yönetimi

<strong>DEÜ’de atıklar için geri dönüşüm programları</strong>

Dokuz Eylül Üniversitesi, 2019 yılında sıfır atık yönetim sistemine dahil olmuştur. Sıfır Atık çalışmaları, TC Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yürütücüsü olduğu Sıfır Atık Yönetmeliği doğrultusunda atık geri dönüşümü, atık azaltma, atık geri kazanımı, tehlikeli, zehirli atıkların yönetimi gibi detaylı atık yönetimi programlarını içermektedir.

Üniversitemizin “Sıfır Atık Belgeli” toplam 15 kampüsü bulunmaktadır. Bu, geri dönüştürülebilir maddelerin ayrı toplanması da dahil olmak üzere uygun atık yönetiminin DEU’da yapıldığı anlamına gelir. Bu yerleşkelerin tamamında rutin denetimler yapılmakta, sistem eksiklikleri belirlenerek giderilmektedir. Dokuz Eylül Üniversitesi’nde 2 çevre mühendisinin görev yaptığı Atık Yönetimi Birimi bulunmakta ve bu birim DEÜ’nün her akademik ve idari biriminde görevlendirilen “Sıfır Atık Sorumlusu” personeli tarafından desteklenmektedir.

Sıfır atık çalışmalarının birinci önceliği atıkların kaynağında ayrı toplanması, geçici depolama alanına taşınması ve geçici depolama sırasında risk oluşturmayacak, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntemlerin kullanılmasıdır. Bu kapsamda üniversite kampüslerimizdeki akademik birimlere ve sosyal alanlara ayrı atık toplama kutuları yerleştirilmiş, dış alanlar için atık toplama merkezleri kurulmuş ve geçici atık depolama alanları yapılmıştır.

<p style=”text-align: center;”>DEÜ’da Ayrı Toplama Sistemleri</p>
&nbsp;

<p style=”text-align: center;”>DEÜ ‘da Geçici Atık Depolama Alanı</p>
&nbsp;

Dokuz Eylül Üniversitesi’nde Ağustos 2021-Temmuz 2022 döneminde geri dönüştürülebilir atık olarak toplanan toplam 323.525 kg kağıt, plastik, cam ve metal atık kampüslerde lisanslı ayrıştırma tesislerine gönderilerek geri dönüşümü sağlanmıştır.

Kampüslerimizde Kaynağında Ayrı Toplanan Atık PET Şişeler, Tekstil Atıklarıyla buluşturularak geri dönüşüme kazandırılmış ve öğrenci yurtlarında kullanılmak üzere battaniye üretilmiştir.

<strong> </strong><strong>Kampüslerde kağıt ve plastik kullanımını azaltan uygulamalar</strong>

DEÜ Yerleşkelerinde plastik ve kağıt atıklarının azaltılmasına yönelik teşvik edici uygulamalar ve tanıtımlar sürekli olarak gerçekleştirilmektedir. Öğrencilerin kendi kupalarını kullanmaları halinde içecekleri daha ucuza almalarını sağlayacak uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Ayrıca çevre bilincini artırmak amacıyla, öğrencilere kişisel yeniden doldurulabilir bardak ve kupalar kullanmanın çevresel ve ekonomik faydaları hakkında bilgilendirme materyalleri hazırlanmakta ve kampüslerde yaygın görülen noktalarda asılmaktadır.

<p style=”text-align: center;”>Bilgilendirme/Promosyon Materyalleri</p>
&nbsp;

DEÜ, kampüslerde kantin ve yemekhane işleten kişilerle sürekli iletişim halindedir. Çevreci yaklaşımlara olumlu yanıt veren kantin işletmecileri ile düzenli eğitim faaliyetleri yürütülmektedir. Kantin işletmecileri, sıcak içeceklerde tek kullanımlık bardak kullanımını azaltmak için bardaklarını getirenlere sıcak içecek indirimi sağlamak konusunda hemfikir olmuşlardır.

Üniversitemizde kağıt kullanımını azaltmak amacıyla DEÜ’nün e-belge (resmi) yönetim sistemi güncellenmiş olup (BELGENET) yeni sistemden belge yazdırmak mümkün değildir. “BELGENET”  sisteminin kullanımı tüm idari ve akademik personel arasında yaygınlaştırılmıştır. DEÜ bünyesinde Fakülteler, Enstitüler, Meslek Yüksekokulları, Hastaneler ve Araştırma Merkezleri olmak üzere yaklaşık 90 akademik birim bulunmaktadır. Bu birimlerde yazışmalar dijital ortamda yapılacak ve kağıt atık üretimi yılda ortalama 3,5 milyon sayfa azaltılacaktır. Bu kağıt miktarı 6912 top A4 kağıda eşdeğerdir ve 17,3 ton ağırlığındadır. Üniversitemizde bir yılda tasarruf edilecek ortalama 17,3 ton kağıdın 6,24 tonu Tınaztepe Yerleşkesinde tasarruf edilecektir.

<p style=”text-align: center;”>DEÜ Iç Haberleşmesinde Kullanılan Belgenet Sistem Arayüzleri</p>
&nbsp;

Kampüslerimizin çeşitli noktalarında öğrenci ve personelimizin kendi tekrar doldurulabilir su şişelerini taşımalarını teşvik etmek amacıyla içme suyu fıskiyeleri bulunmakta ve bu uygulama PET atık miktarını azaltmaktadır.

<p style=”text-align: center;”>İçmesuyu Fıskiyeleri</p>
&nbsp;

<strong>Organik Atık Yönetimi</strong>

Dokuz Eylül Üniversitesi’nde organik atıklardan kompost üretimi bir üst seviyeye çıkarılmıştır. . Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği tarafından 2022 yılı başında üniversitemize hibe edilen otomatik kompost makinesi ile üniversite yemekhanelerinde oluşan ayrıştırma atıkları hiçbir şekilde bertarafa gönderilmemekte, kompost işlemine tabi tutulmaktadır. Üniversitenin yardımcı kadrosu ile kompost makinesi sürekli aktif ve çalıştırılmakta, yetkili akademik personel tarafından süreç takip edilmekte, gerektiğinde sisteme destek malzemeleri eklenerek ürün üretiminin devamlılığı sağlanmaktadır.

Kompost makinesinin kullanımı Üniversitemiz Çevre Mühendisliği öğrencilerine de tanıtılmakta ve çevre mühendisliği eğitimine katkı sağlayan bir araç olarak da kullanılmaktadır.

&nbsp;

<p style=”text-align: center;”>Kompost Makinesi Devreye Alındıktan Sonra Çevre Mühendisliği Öğrencilerine Tanıtılması</p>
&nbsp;

<p style=”text-align: center;”>Kompostlama İşlemi (Yükleme, Çalışırma, Üretim)</p>
&nbsp;

Üniversitemiz yemekhanelerinde oluşan bitkisel atık yağlar lavabolara dökülmemekte ve yürürlükte olan “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”ne göre ayrı olarak toplanmaktadır. Ayrı olarak toplanan atık bitkisel yağlar daha sonra geri dönüşüm tesisleri için lisanslı tesislere gönderilmektedir.

Dokuz Eylül Üniversitesi Yönetimi “Yemekhane Atıklarının Yönetimi” başlıklı bir sosyal sorumluluk projesi gerçekleştirmiştir Bu projenin amacı, DEÜ yemekhanelerinde oluşan pişmiş yemek atıkları ve ekmek atıklarının azaltılmasıdır. Proje kapsamında lisans ve lisansüstü eğitimlerine devam eden 30 yarı zamanlı öğrenci çalışmıştır. Proje ile, Tınaztepe, Dokuzçeşmeler ve Eğitim Fakültesi yerleşkelerinde bulunan yemekhanelerde oluşan kompostlaşmaya uygun olmayan pişmiş yemek israfının azaltılması amaçlanmaktadır. Proje kapsamında 2454 yemek tepsisi sergilenmiş ve 1328 kişiye anket soruları uygulanmıştır. Proje çıktıları, kampüslerimizde oluşan doğada çözünebilir atık miktarının azaltılması yönünde önemli bir adım teşkil etmekte olup, yeni menü oluşumları konusunda ilgili birimlerle koordinasyon devam etmektedir. Projenin nihai raporu üniversitenin sürdürülebilirlik web sayfasında yayınlanmaktadır.

<p style=”text-align: center;”>Yemekhane Atıkları Projesinden Görüntüler</p>
&nbsp;

<strong>Inorganik atık yönetimi </strong>

<strong> </strong>Atık elektrikli ve elektronik ekipmanlar, kırık metal ekipman ve benzeri inorganik atıklar DEÜ binalarında ayrı ayrı toplanmakta ve Türkiye Atık Çerçeve Direktifine göre özel olarak tasarlanmış kampüslerimizdeki Geçici Depolama Alanlarına aktarılmaktadır. Türkiye’deki Sıfır Atık Yönetmeliği, AB Atık Çerçeve Direktifi ile de uyumlaştırılmıştır. Kalan inorganik atıklar, bazı inorganik bileşenler ıslak atık toplama bidonlarına aktarılmakta ve ilgili belediyelerin kamyonları ile toplanarak bertaraf edilmektedir.

Dokuz Eylül Üniversitesi’nde inorganik atıkları dönüştüren “Teknik Atölyeler” aktif olarak çalışmaktadır. Üniversitemiz Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığına bağlı Teknik Atölyeler Şube Müdürlüğü tarafından yürütülen değişim ve dönüşüm faaliyetleri sürdürülmektedir.

DEÜ’de hiçbir ofis ve sınıf mobilyası yenilenmez, değiştirilmez veya dönüştürülmez. Yıpranan yırtık bankolar kaynak yapılır, boyanır ve yenilenir, yurtlardaki eskimiş çamaşırlardan ayağı kırılan yemekhane masaları tamir edilir. Tamir edilemeyen faydalı parçalar başka bir ürünün imalatında kullanılmaktadır. Üniversitemizde yeniden kullanıma hazır hale getirilen ürünlerin bir kısmı kendi dersliklerimizde, yurtlarımızda, açık alanlarımızda ve yemekhanelerimizde kullanılırken, bir kısmı da köy okullarına bağışlanmaktadır.

&nbsp;

Dokuz Eylül Üniversitesi Sürdürülebilirlik Ofisi ve Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin işbirliği ile yerleşkelerimizden toplanan PET atıklar lisanslı firmalarca polyester elyaf ve iplik üretimine yönlendirilmiş,  tekstil atıklarından elde edilen iplikle bir araya getirilmiş ve nihayetinde sanayi partnerimizce üniversitemiz yurtlarında kullanılmak üzere tamamen geri dönüşümlü malzemeden 250 adet battaniye üretilmiştir

<strong>Tehlikeli/toksik/tıbbi atık yönetimi </strong>

DEÜ’de atık elektrikli ve elektronik ekipman, arızalı ekipman ve benzeri atıklar DEÜ binalarında ayrı ayrı toplanmakta ve kampüslerimizde özel olarak tasarlanmış Geçici Depolama Alanlarına aktarılmaktadır. Yazıcılardan çıkan mürekkep/toner kartuşları, matbaadan çıkan piller, floresan lambalar, mürekkep ve yapıştırıcılar vb. atık koduna göre ayrı ayrı toplanmaktadır.

DEÜ yerleşkelerinde atık kimyasallar ve tehlikeli maddeler oluşum aşamasında kodlarına göre ayrıştırılmakta, toplanmakta ve biriktirilmektedir. Tehlikeli atıklar, Tehlikeli Atık Geçici Depolama Alanlarında en fazla 180 gün süreyle depolanmakta ve bekleme süresi dolmadan bertaraf edilmektedir. Üniversite kampüslerimizdeki Tehlikeli Atık Geçici Depolama alanları teknik şartnameyi karşılayacak şekilde Atık Yönetimi Yönetmeliğinde belirtilen esaslara uygun olarak inşa edilmiştir. Kampüslerde zehirli atık bertarafında tehlikeli atıkların toplanması ve bertarafı konusunda lisanslı firmalarla yapılan anlaşmalar bulunmaktadır.

Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi ve Tınaztepe Polikliniklerinde oluşan enfekte atıklar, ilgili mevzuat gereği ayrı ayrı toplanmakta, lisanslı firmalara nihai olarak bertaraf edilmek üzere lisanslı firmalara verilmektedir. Geçtiğimiz yıl hastanenin tüm birimlerinde atık kaynakları yerinde incelenmiş, atık yönetim sistemi iyileştirilmiş ve evsel atıkların tıbbi atıklarla karışması önlenerek tıbbi atık üretimi azaltılmıştır. Ağustos 2021 – Temmuz 2022 tarihleri arasında DEÜ Hastanesi’nden 797.225 kg enfekte atık toplanmıştır.

<p style=”text-align: center;”>15 Temmuz Sağlık Ve Sanat Kampüsü’ndeki Enfekte Atıkların Ayrı Toplanmasından ve Enfekte Atıkların Geçici Depolama Alanından Görüntüler</p>
&nbsp;

<strong>Kanalizasyon Atıkları</strong>

İzmir’de kanalizasyon sistemi Büyükşehşir Belediyesi Su ve Kanalizayon İdaresi (İZSU) tarafından işletilmektedir. Kampüslerden toplanan atıksular, gelişmiş arıtma sistemlerine sahip, merkezi, büyük ve verimli bir atıksu arıtma tesisinde arıtılmakta ve deşarj suyu kalitesi sulama amaçlı tekrar kullanılabilecek hale getirilmektedir.

Üniversite kampüslerinde bulunan yemekhanelerden çıkan atık sular, atık su önleme tesislerinden geçirilerek İZSU kanalizasyon deşarj standardına uygun hale getirilerek kanalizasyona verilmektedir. Tınaztepe yerleşkesindeki ön arıtma tesisi aktif olarak kullanılmaktadır. 15 Temmuz Sağlık Kampüsü’nün yemekhanelerinden kaynaklanan ön arıtma tesisi veya atık su inşaatı devam etmektedir.

&nbsp;